Već sam pisala o pravnim posledicama kada je oduzet PIB, pisala sam na koji način se mogu isplatiti zarade zaposlenim radnicima, ali mi nije palo na pamet šta sa obavezama za doprinose preduzetnika, odnosno osnivača preduzeća koji nije zasnovao radni odnos u svom preduzeću. Srećom, Ministarstvo finansija „razmišlja“ o svim pravnim aspektima primene poreskih propisa, pa je objavljeno jedno Mišljenje na tu temu: šta sa doprinosima preduzetnika (a isto se odnosi i na osnivače koji nisu zasnovali radni odnos u svom preduzeću) u situaciji kada je oduzet PIB. Da li ove fiskalne obaveze miruju u tom periodu?
„Odredbama člana 14. st. 1 i 2. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju … dalje: ZPIO) propisano je da se svojstvo osiguranika stiče danom početka a prestaje danom prestanka zaposlenja, obavljanja samostalne ili poljoprivredne delatnosti, odnosno obavljanja ugovorenih poslova. Svojstvo osiguranika utvrđuje se na osnovu prijave na osiguranje, odnosno odjave osiguranja, u skladu s ovim zakonom.
Odredbama člana 64. Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje … (dalje: ZDOSO) propisano je da obveznici doprinosa ne mogu biti oslobođeni obaveze obračunavanja i plaćanja doprinosa.
Saglasno navedenom, pravne posledice privremeno oduzetog PIB su sledeće:
- banka je dužna da obustavi izvršenje naloga poreskog obveznika za prenos sredstava sa računa obveznika od momenta prijema rešenja, osim u svrhu izmirivanja obaveza po osnovu poreza i sporednih poreskih davanja.
- Privremeno odsustvo obveznika iz poreskopravnog odnosa, odnosno nemogućnost identifikacije poreskog obveznika - nemogućnost postupanja obveznika u skladu sa članom 26. ZPPPA o obaveznom unošenju PIB u instrumente platnog prometa.
Prema tome, privremeno odsustvo poreskog obveznika - preduzetnika iz poreskopravnog odnosa koje je nastalo kao posledica oduzimanja PIB, predstavlja nemogućnost identifikacije poreskog obveznika, odnosno nemogućnost postupanja poreskog obveznika u skladu sa navedenim odredbama, što znači nemogućnost izdavanja faktura, podnošenja propisanih poreskih prijava, kao i svakog instrumenta platnog prometa kojim se nosiocu platnog prometa nalaže da obavi bilo koju transakciju u platnom prometu, osim u svrhu izmirivanja obaveza po osnovu poreza.
S tim u vezi, poreski obveznik - preduzetnik koji je privremeno odsutan iz poreskopravnog odnosa a koje stanje je nastalo kao posledica oduzimanja PIB, faktički je onemogućen da obavlja delatnost, iako mu obavljanje delatnosti formalnopravno nije zabranjeno.
Sa druge strane, ukazujemo da shodno odredbama ZPIO i ZDOSO privremeno odsustvo iz poreskopravnog odnosa koje je nastalo kao posledica oduzimanja PIB, ne predstavlja pravni osnov za oslobađanje od plaćanja doprinosa za obavezno socijalno osiguranje.
U pogledu drugih poreskih obaveza, poreski obveznik - preduzetnik se može zadužiti u skladu sa odredbama materijalnih propisa koji uređuju pojedine vrste poreza i poreskopravni status poreskog obveznika."
(Mišljenje Ministarstva finansija, br. 011-00-415/2022-04 od 4.5.2022. godine)
